- Yazar Hakkında
1.1 Yazarın Özgeçmişi
1.2 Yazarın Genel İlgi Alanları
1.3 Yazarın Uzmanlık Alanı
1.4 Yayın Seçkisi
1.5 Notlar - Kitap Tahlili
2.1 Kitap Başlığı
2.2 Kitabın Bölümleri
2.3 Kitabın Önsözü Hakkında
2.4 Yöntem
2.5 Kitabın oluşturulmasında Kaynaklara Hakimiyet
2.6 Kitabın Alanına Bilimsel Katkısı
2.7 Sonuç ve Değerlendirme
1. Yazar Hakkında
1.1. Yazarın Özgeçmişi (Rollo May, 1909-1994)
Rollo May 1909 yılında Ada, Ohio’da dünyaya geldi. May’in psikolojiye olan ilgisi çocukluk dönemlerinde yaşadığı ailevi problemler ve ebeveynlerinin boşanması gibi sebeplerle başladı. Michigan’da aldığı İngilizce eğitim sonrasında, lisans eğitimini ve diplomasını 1930’da Oberlin Üniversitesi, Ohio’dan aldı. Mezuniyetten sonra, Yunanistan; Selanik’te İngilizce eğitimleri verdi, bu sırada ise Alfred Adler’in sunumlarını gerçekleştirdiği seminer ve konferanslara katıldı. Yunanistan’da ki öğretmenliğinden sonra Amerika’ya dönüş yapan May, 1938’de Union Theological Seminary’de teoloji eğitimini tamamladı. Klinik Psikoloji alanında doktorasını tamamlamak için Columbia Üniversitesi’ne girip, buradan diplomasını 1949’da aldı.
1943 yılında, New York William Alanson White Instıtute’de danışman, öğretim görevlisi ve fahri doktor gibi unvanları ile çalıştı. 1946’da ise kendi muayenehanesini açtı. 1955- 1975 yılları arasında New School’da sosyal araştırma ve çalışma yöntemleri ile ilgili dersler verdi. Yine 1975’de taşınarak California’ya yerleşti.
1.2. Yazarın Genel İlgi Alanları
Eğitim hayatına ilk olarak İngilizce eğitimiyle başlayan May, kısa bir süreliğine öğretmenlik ve danışmanlıklar yaptı. Öğretmenliği sırasında katıldığı seminerlerin de etkisiyle Teoloji ve Karşılaştırmalı Dinler üzerine eğitimler alıp, İngilizce öğretmenliğinden vaz geçerek ilgi alanını ve uzmanlığını bu yöne çevirdi. 1938 sonrası ise ilgi alanını tamamen Psikoloji (Psychology), Klinik Psikoloji (Clinical Psychology) ve Varoluşçu Psikoloji’ye (Existential Psychology) çevirdi.
1.3. Yazarın Uzmanlık Alanı
1958’de Varoluşçu Psikoloji’nin duyulması ve tanınmasında büyük bir yere sahip olan; Ernest Angel ve Henri Ellenberger ile birlikte Existence (Varoluş) isimli kitabın editörlüğünü yaptı. Hümanizm gibi birçok filozofik düşünceden etkilenen May’in asıl amacı; İnsan yaşamında ki kriz, buhran ve depresyon ile geçen dönemlerin altında yatan mekanizmaları ve gerçekleri deşifre edebilmektir. Hümanizm ve Varoluşçuluğun elementlerinden harmanlayarak, terapi de kendi deneysel yöntemlerini bulmuştur.
May kendi zamanında ki diğer psikologlar gibi; Bireyin kişilik gelişiminde ki spesifik aşamalarda, kişinin uğraşmak durumunda olduğu kriz ve zorlukları incelemiştir.
*Innocence (Masumiyet) : Yaşamın sonraki yıllarında olması gereken irade dışında, bireyin çocukluk döneminde sadece birkaç fiziksel dürtü vardır.
*Rebellion (İsyankarlık) : Bireyin özgürlüğe dair düşünceler ve istekler aramasıyla birlikte, bu özgürlüğün getirilerine henüz hazır olmaması durumudur.
*Decision (Karar Verme) : Ergenlik ve erken yetişkinlik arasında ki geçiş döneminde kendi hayatı ile ilgili kararla alma, aile ve aile bireylerinden farklı bir biçimde özgürlüğünü elde etme aşamasıdır.
*Ordinary (Sıradanlık) : Sıradanlık, yetişkinlik dönemidir. Bireyin özgürlük ve sorumluluklar ile birlikte gelen ezici etkilerden bunaldığı, geleneksel değerler içinde güvenlik duygusu aradığı dönemdir.
*Creative (Yaratıcılık) : Üretkenliği temsil eden bu dönemde, bireyin salt egoya yenik düşme ve bağlanma problemlerini aşarak, kendini gerçekleştirdiği dönemdir.
Bu dönemler çocukluk ve yetişkinlik dönemleriyle sırasıyla bağlantılı olmakla birlikte, herhangi bir yaştaki birey bu aşamalara gelişimsel olarak katılabilir. Bazı bireylerin bu aşamalardan birini yahut birkaçını atlayabileceğini bildiğimiz gibi, bazı bireylerin ise kimi aşamaları tekrar tekrar yaşayabilecek oluşu unutulmamalıdır.
Anxiety (Endişe, Kaygı) üzerine güçlüce vurgu yapan May, aslında endişenin insan yaşamındaki büyük katalizörlerden biri olarak, bireylerin karar verme aşamalarında güçlü katkılar sağladığını savunur. May, bireyin güvende olmak için yollar aradığı zamanda; endişe sebebiyle alınan temkinli kararla ile bireyin tehlikeden uzakta kalacağını belirtir.
1.4. Yayın Seçkisi
* Art of Counselling (Danışmanlık Sanatı) 1939,
* The Meaning of Anxiety (Kaygının Anlamı) 1950,
* Man’s Search for Himself (Kendini Arayan İnsan) 1953,
* Psychology ant the Human Dilemma (Psikoloji ve İnsan İkilemi) 1967,
* Love and Will (Aşk ve İrade) 1969,
* Freedom and Destiny (Özgürlük ve Kader) 1981,
*The Discovery of Being; Writings in Existential Psychology (Varlığın Keşfi; Varoluşçu Psikoloji Yazıları) 1983
1.5. Notlar
‘’Varoluşçu Psikoloji (Existential Psychology) ; Varoluşçu Psikoloji, insanın varoluşundan kaynaklı temel verileriyle nasıl yüzleştiğini inceleyen bir psikoloji dalıdır. Varoluşçu bakış, dünya üzerindeki insanın varlığının mantığını uzun süredir çalışan felsefe de önemli bir alandır. Varoluşçu psikolojiyle en ilişkili felsefi yaklaşım Kierkegaard, Nietzsche ve Heidegger gibi düşünürlerin öncüsü olduğu varoluşçu felsefedir. Geleneksel olarak varoluşçu psikologlar psikolojide kullanılan deneysel yöntemleri reddetmekte ve bunun yerine insanların bireysel deneyimlerini ve kişisel fenomenolojisini analiz etmeyi tercih etmektedirler.’’
(Sander L. Koole, Existential Psychology, http://ontodergisi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=29&Itemid=117)
2. Kitap Tahlili
2.1. Kitap Başlığı
Kitabın başlığı; The Courage to Create / Yaratma Cesareti
Yaratma ediminin hem doğal bir dürtü hem de insan bilinci açısından üretme ya da var olanlar aracılığıyla yeni bir şeyler türetme gibi obsesif etkilerinin varlığı düşünüldüğü taktirde; kitapta sırasıyla verilen metinler ve söz konusu metinlerin içerikleri ile başlık arasında doğrudan bir ilişki vardır.
2.2. Kitabın Bölümleri
Kitap;
*Önsöz
*Yaratma Cesareti
*Yaratıcılığın Doğası
*Yaratıcılık ve Bilinçdışı
*Yaratıcılık ve Karşılaşma
*Delfi Kâhini: Bir Terapist
*Yaratıcılığın Sınırları Üzerine
*Biçim Tutkusu
Şeklinde 8 temel bölümden oluşmaktadır. Başlıklara ilişkin verilen metinlerde sırasıyla yaratıcılık ve yaratıcılığın; cesaret, bilinçdışılık ve yaratmanın özü, doğasıyla olan kavramsal ve fiziksel ilişkisi aktarılmış, metinler okunmaya başlanmadan önce okuyucuya, metinlerin ana temaları başlıklar yardımıyla verilmiştir. Delfi Kahini: Bir Terapist olarak isimlendirilmiş bölümde ise, yazar vermiş olduğu metinleri hem özetlemek hem de uygulamada ki yerine işaret etmek için Antik Yunan’dan bir anekdot paylaşarak; yaratmanın sadece olgusal süreçlerdeki determinizden ibaret olmayıp, kişinin kendini tanımlaması bağlamında ‘Kişinin Kendini Yaratması’nın da, bir yaratma biçimi olduğunu belirtmektedir.
2.3. Kitabın Önsözü Hakkında
Yazar tarafından, Holderness, New Hampshire’da hazırlanan önsöz bölümünün ilk paragrafında, ‘’Bilim ve sanatta özgün bir fikir, bilinçdışından niye şu anda fırlayıveriyor?’’ ve ‘’Yetenek ile yaratıcı edim ve yaratıcılık ile ölüm arasındaki ilişki nedir?’’ gibi sorularla hem kitabın temel gidişatının hangi soru ve sorunlara cevap aradığını hem de yaratma edimini hangi bağlamlar doğrultusunda incelediğine dair bir fikir veriyor.
Kitapta verilmiş olan metinlere dair kısa bir bilgilendirme niteliğinde hazırlanmış olan önsöz bölümünün; yazarın daha önceki dönemlerde çeşitli kolej ve üniversitelerde vermiş olduğu seminerlerin yazıya geçirilmiş bir kopyası olduğu belirtilmiştir. Aynı zamanda kitabın başlığının oluşum sürecinde ise Paul Tillich’in The Courage To Be’sinden yola çıkıldığını paylaşmıştır.
2.4. Yöntem
Önsöz dâhil edildiği takdirde 8 bölümden oluşan kitapta, ilk metin (Yaratma Cesareti) itibariyle cesaret ve cesaret türlerine (Cesaret, Fiziksel Cesaret, Moral Cesaret, Cesaretin Bir Paradoksu, Yaratıcı Cesaret vb.) ilişkin kısa açıklamalara yer verilmiştir.
İkinci metin olan Yaratıcılığın Doğası’nda ise Yaratıcılık, Yaratıcı Süreç, Karşılaşmanın Yoğunluğu, Dünyayla Karşılıklı Bir İlişki Olarak Karşılaşma gibi alt başlıkla ile yaratma edimleri açıklanmaya çalışılmıştır.
Üçüncü bölümde ‘’Farkındalık düzeyimizin altındaki bir derinlikten fikirlerin fırlayıp gelmeleri.’’ gibi başlangıç cümleleri ile yaratmaya koşut olan bilinçdışını etkenleri örnekler ışığında incelemiştir.
Dördünce bölüme ‘’Yaratıcılık bir karşılaşma edimi içinde ortaya çıkar ve karşılaşma merkez olarak alınırsa anlaşılabilir.’’ şeklinde bir kuram ileri sürüp, metnin devamında ise bu kuramı desteklemek için çeşitli sanatçılar baz alınarak açıklamalar yapılmıştır.
Beşinci bölümde Apollon’a adanmış olan Delfi Dağlarındaki bir tapınakla ilgili anekdotu paylaşırken yaratma ve yansıtma kavramları üzerinde durmuştur.
Altıncı ve yedinci bölümlerde, yaratıcılığın sınırlamaları, yaratıcı girişimlerde imgelem ve biçimlerin görevleri ile biçim verme ve biçimlendirme tutkuları irdelenmiştir.
Genel itibariyle konuşma ve taslaklarından oluşturmuş olduğu bu kitapta, az sayıda alıntıya yer vermiştir.
2.5. Kitabın Oluşturulmasında Kaynaklara Hâkimiyet
Yazar kitabın son kısmına bir ‘Notlar’ ya da ‘Yararlanılan Kaynakça’ bölümü eklemek yerine, alıntıyı paylaştığı sayfaların alt kısımlarına küçük notlar şeklinde belirtmiştir. Yine aynı şekilde hakkında açıklama yapmak istediği kavram ve söz öbeklerine dair açıklamaları, paragraf içinde geçtiği sayfanın sonlarına numaralandırılarak yerleştirilmiştir. Derli toplu bir kaynakça verilmemesine rağmen, alıntı yaptığı kitap ya da makalelerin bilgilerini kaynakça yazım kurallarına uygun bir şekilde belirtmiştir.
2.6. Kitabın Alanına Bilimsel Katkısı
Yazar yaratıcı sürecin; biçim için duyulan bir tutkunun dışavurumu olduğunu, parçalanmaya karşı bir mücadele olduğunu, uyum ve bütünleşmeyi doğuracak olan yeni varlık türlerinin varoluşa getirilmesi mücadelesi olduğu, tüm metinlerinin sonunda belirtmiştir.
Alana katkısı düşüldüğü takdirde ise May, yaratma ve yaratım edimlerinin varoluşçu bir biçimde yeniden gözden geçirerek, kaygı ve bilinçdışı etkenler ile yeniden harmanlanarak bir yaratım sürecinin mümkün olduğuna dair bireyleri cesaretlendiriyor. Her zaman yeni olanı, oluşmak üzere olanı, geleceğe dair yaşamayı ve tüm bunların bağlamında yaratmanın gereklerini tekrar dile getiriyor. Son olarak Anxiety’nin getirilerinin, olumlu bir perspektif ile yaratımsal süreci destekleyeceğini, değişimlerin kaygının içerisinden yeniden yönünü bulacağı fikrini veriyor.
2.7. Sonuç ve Değerlendirme
Metinler ve metinlerin düzenleniş sırası dikkate alındığında, yazar, yaratma olgusunu esas alarak yaratma ve yaratımlara dair dikkatlice hazırlanmış bir çalışma sunmuştur. Kitabın konusu gereği, alan dışındaki okuyuculara hitap etmemesi ve kaynakça tasarlanmasında ki yetersizlik haricinde olumsuz eleştirileri hak etmemektedir. Alan içi bir okuyucuya ise, gerek günümüz örnekleriyle gerekse Antik Yunan’a uzanan örnekler yelpazesiyle doyurucudur. Varoluşsal felsefe ve varoluşsal psikoloji bağlamında tekrar gözden geçirilmiş olan yaratma dürtüsü ve yaratma cesareti kavramları ile yine varoluşsal psikoloji açısından bireyin kendini yaratma cesareti konuları alışılagelmiş yaratı anlatımlarından farklı bir perspektif sunmaktadır.
