Seminer
Danışman: Prof. Dr. Tayfun AKKAYA
Hazırlayan: Esra KURT
1. KAPAK TASARIMI
“Sanat yaşamı anlamlandıran, başlı başına bir dünya, bir kültür değeridir. Sanat dünyayı anlamamızı, anlamaya çalıştığımız bu dünyayı değiştirmeye çalışmamızı ve değiştirirken değişmemizi sağlayan bir değerdir. Yalnız bu değerler bile sanatın okul izlencelerinde yer alması, öğretilmesi ve öğrenilmesi için haklı gerekçeleri oluşturur. Günümüzde görsel kültürü de içine alarak kapsamı genişleyen sanat eğitimi disiplinler arası bir boyut kazanmıştır. Ancak yetkin bir sanat eğitimi hem kapsamı genişleyen sanata ve hem de değişen dünyaya uyumu sağlamaya yardımcı olacaktır.” Kitabın arka kapağındaki bu yazının kitabın içeriğiyle tam olarak örtüşmediğini kitabı okuyunca görmek mümkün. Bu yazı kitapta disiplinler arası yaklaşımlarla ilgili bir beklenti yaratabilir.
Kapak tasarımını incelediğimizde bu tasarım, okuyucuda en çok “çocuk ve sanat” ile ilgili çağrışım yapmaktadır. Ancak kitabın içeriğine baktığımızda birkaç başlık dışında asıl vurgunun çocuklarda olmadığını görmekteyiz. Ayrıca arka kapaktaki açıklama yeterli değildir. Kitabın başlığı ve içeriğinden uzaktır. Vurgunun sanat eğitiminde olması gerekmektedir.
2. YAZAR HAKINDA BİLGİ
2. 1. Hayatı ve Eserleri
İstanbul doğumlu olan Olcay Tekin Kırışoğlu, Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nü 1956 yılında bitirmiş, 1963 yılında aynı kurumda asistan olmuştur. İngiltere’de sanat eğitimi alanında yüksek lisansını 1965-1967 yılları arasında tamamlamıştır. 1986 yılında yurda döndüğünde Gazi Eğitim Enstitüsünde, Çukurova Üniversitesinde, 1992 yılında Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve 1996 yılında Güzel Sanatlar Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak çalışmış ve dekanlık yapmıştır. Aynı zamanda rektör yardımcılığı görevinde de bulunan Olcay Tekin Kırışoğlu, 1996-1998 yılları arasında da Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi’nde Sanat Eğitimi Danışmanı olarak görevde bulunmuştur.
Kitaplar:
- Sanat Bir Serüven
- Sanatta Eğitim- Görmek, Öğrenmek, Yaratmak
- Sanatta Eğitim- Görmek, Anlamak, Yaratmak
- Sanat Kültür Yaratıcılık
- Çocukluktan Gençliğe Sanatsal Gelişme
- Ülkemizde Resim-İş Öğretmeni Yetiştirme Sorunları
Makaleler:
- İlkokullarda Dört Ayrı Program Tipinde Resim-İş Dersinin Konumu, Önemi, İşlevi (1992)
- Sanat Yazıları. Sanat Eğitimi Açısından Çocuk Resimlerinin Anlamı (1998)
- Beşikten Mezara Sanat ve Kültür Eğitimi (2002)
- Looking Into The Future With Hopeful Eyes (Umutlu Gözlerle Geleceğe Bakmak) (2015)
3. TAHLİL EDİLECEK ESER
3. 1. Kitabın Künyesi
Olcay Tekin Kırışoğlu – Sanatta Eğitim/Görmek, Öğrenmek, Yaratmak
Yayınevi: Ütopya
Teknik Hazırlık: Ütopya
Kapak Tasarımı: Hasip Pektaş
Baskı ve Cilt: Bizim Büro Basımevi
1.Baskı: PegemA, 1991,
4.Baskı: 2005 5.Baskı: Ütopya Yayınevi, Mart 2019
3. 2. Kitabın Bölümleri
ÖNSÖZ
SANAT EĞİTİMİNDE NEREDEYİZ?
Sanat Eğitimi Sorunlarına Genel Bakış
Tanım, Kapsam ve Kavram Olarak “Sanat Eğitimi”
Sanat Eğitimiyle İlgili Sorunlar
Sanat Eğitiminin Okul Programlarındaki Yeri
Sanat Eğitiminin Fiziksel Sorunları
Sanat Eğitiminin İlkesel Sorunları
Sanat Eğitiminde Yöntemsel Sorunlar
DÜNDEN BUGÜNE SANAT EĞİTİMİ
Batıda Sanat Eğitiminin Geçirdiği Aşamalar
Ülkemizde Sanat Eğitiminin Dünü
İlk Yıllar
Cumhuriyet Dönemi
NİÇİN SANAT EĞİTİMİ?
Sanat Eğitimine Alan Dışından Yüklenen Amaçlar
Temelini Sanattan Alan Amaçlar
ÇOCUK RESMİ – ÇOCUK SANATI – ÇOCUĞUN SANATSAL GELİŞİMİ
Çocuk Resimlerine Ruhbilimsel ve Gelişimsel Boyutta Yaklaşımlar
Çocuk Resmine Sanatsal ve Estetik Yönden Yaklaşımlar
Çocuk Resmi Kuramlarına Eleştirel Bakış
ÇOCUKLUKTAN GENÇLİĞE ÇİZGİDE GELİŞİM EVRELERİ
Çocuk Resimlerini Sistemleştirme
Gelişim Evrelerinde Toplu Bakış
Duraksama Değil, Gelişmenin Bir Başka Boyutu
SANATTA ÖĞRENME
Sanatsal Öğrenme
Sanatsal Öğrenmede Baskın İki Davranış
Sanatsal Öğrenmede İkinci Davranış
Her İki Öğrenme Biçiminde Öğretim Düzeni
SANAT EĞİTİMİNDE ÖĞRETİM ALANLARI
Sanat Eğitiminde Öğretim Alanları
- Uygulamalı Alan
- Sanat Yapıtı İnceleme: Eleştirel Alan
- Sanat Tarihi Öğretimi
- Estetik Öğretimi
SANATTA ÖĞRETİM SÜREÇLERİ
Sanat Eğitimine Yöntemsel Yaklaşımlar
Çalışma Programları
2) Programda Yer Alacak Bilgi ve Deneyimler
3) Programda Çalışma Alanlarının ve Bu Alanlar İçinde Öğretilecek Konuların
Düzenlenişi
Etkin Bir Öğretim İçin Sınıf ve İşlik Düzeni
YARATICILIK
Yaratıcılık ve Sanat Eğitimi
Yaratıcılık ile İlgili Araştırmalar
Yaratıcı Davranışın Temeli Yaratıcı Us
Sanatsal Yaratma Süreci
Okulda Yaratıcılık
Yaratıcılığı Engelleyen Etmenler
Yaratıcılık ve Zekâ
Yaratıcı Tipler
SANATIN ÖĞRETİMİNDE KOPYANIN YERİ
Sanat Eğitimi Tarihi İçinde Kopyaya Yaklaşımlar:
Çocuklarda Çizgisel Kaynaklara Yönelme ya da Kopya
Kopyanın Sanatın Öğretimindeki Yeri
Uygulamada Kopya
SANAT EĞİTİMİNDE DEĞERLENDİRME
Değerlendirmenin Boyutları
SANATI KİM ÖĞRETECEK?
SONSÖZ
KAYNAK DİZİNİ
– Kitabın içindekiler kısmına bakıldığında başlıklar, alt başlıklardan yola çıkarak ilk izlenim olarak çok dağınık bir yapı göze çarpmaktadır. Bazı başlıklar kendini tekrar etmektedir. Bu kadar tekrar kitabı doldurmak için yapay bir çaba hissi yaratmaktadır.
3. 3. Önsöz Bölümüne Dair Değerlendirme
Önsöz bölümünde yazar, Sanat Eğitimi’nin okul programlarının en sorunlu alanlarından biri olması vurgusuyla giriş yapmaktadır. Sanat eğitiminin değişim süreçlerinden bahsedip bu değişimin ilkelerine değinmektedir. Daha sonra Çağdaş Sanat Eğitimi ve ülkemizdeki sanat eğitiminden kısaca bahsetmektedir.
Yazar kitabın amacını yazarken “Ne kişilere denenmiş kimi konularda bilgi vermek ne değişik teknikler sunmak ve ne de yeni yöntemler önermektir” demektedir. Bu söylemiyle kitabın neyi amaçladığı ile ilgili kafa karışıklığına sebebiyet verdiği görülmektedir. Yazarın da belirttiği gibi kitapta yer alan konuların her biri ayrı bir kitabın konusu olabilecek konumdadır. Bu durum okuyucunun dikkatini dağıtabilecek önemli bir noktadır. Önsöz bölümü içindekiler değildir kitabın özeti olmamalıdır.
3. 4. Konunun Ele Alınış Biçimi
Kitap on iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm olan “Sanat Eğitiminde Neredeyiz?” kısmında eğitimle ilgili genel kapsam, kavramlar ve sorunlar ele alınmıştır. Ancak bu bölümde yazarın eleştirel hatta suçlayıcı tutumu dikkat çekmektedir. Kullanılan dil bilimsel bir dilden uzaktır. İkinci bölüm “Dünden Bugüne Sanat Eğitimi” kısmında batıda ve ülkemizde sanat eğitimi kronolojik olarak ele alınmıştır. İlk bölüme göre daha bilimsel bir dil kullanılmış ve alıntılamalar yapılmıştır. Kronolojik anlatım sonrası sanat eğitiminin ne içinliği, amaçları üzerine sorgulamalar yoluna gidilmiştir. Ancak sonrasında bir anda çocuk resmine, çocuk eğitimine giriş yapılmıştır. Çocuğun sanatsal gelişimi ve hatta psikolojik gelişimine değinilmiştir. Tüm bölümler incelendikten sonra kitabın geneli ele alındığında en çok dikkat çekenler şunlardır:
– Kitabın bölümlerinin kendi içinde bir tutarlılığı vardır ancak bütüne bakıldığında anlatılmak istenilen konusunda netliğe ulaşılmamıştır.
– Sanat eğitimi kavramı sürekli olarak resim-iş eğitimi ile kısıtlanmıştır ancak bu durumda kitabın başlıkları ile ilgili bir çelişki ortaya çıkmaktadır. Aslında yazar kitabın arka kapağında disiplinler arası yaklaşımdan bahsetmesine rağmen, kitap içeriğinde sanat eğitimini resim-iş eğitimi ile kısıtlamıştır; bu durum yine kitap açısından bir çelişkiye neden olmaktadır.
– Yazar resim-iş eğitimiyle sınırlı bir çalışma yapmak istiyorsa başlıkları ve her türlü içeriği bu yönde planlamalıdır. Ancak eğer sanat eğitiminden bahsediliyorsa sanatın birçok alanına değinilmesi şarttır, diğer türlü yazarın sürekli eleştirdiği tek boyutlu bir sanat anlayışından söz edilebilir.
– Sanatta eğitimden bahsediyorsak birçok kaynakta çokça kez anlatılan yaratıcılık konusundan ziyade müzik, heykel, mimari gibi sanatın farklı alanları da baz alınarak bir sanat eğitimi yaklaşımı oluşturulmalıdır.
– Her bölümün kendi içinde doğru ve güzel mesajları varsa da bir kitapta okuyucunun en büyük beklentisi bütünlük ve tutarlılıktır.
3. 5. Kitabın Başlığı İçerikle Uyumlu Mudur?
Yazar aslında önsöz bölümünde yaptığı özeleştiri ile kitabın başlığı ve içeriğinin uyumlu olmadığının sinyallerini vermektedir. Yazarın çok fazla konuyu ele almak istediği, çok fazla başlığın ise ana başlığın sınırlı kalmasına neden olduğu görülmektedir. Başlık kitabın hakkında en önemli sinyalleri veren unsurdur. Bu nedenle kitabın başlığı ve içeriğine bakıldığında başlığın yetersiz kaldığı veya içerikle uyumsuz olduğu hissedilebilmektedir.
Ayrıca “SANATTA EĞİTİM (GÖRMEK-ANLATMAK-YARATMAK)” başlığı Türkçe anlatım kuralları çerçevesinde bakıldığında, sanat alanları içerisinde eğitimin nasıl olması gerektiğine çağrışım yaparken aslında kitabın içeriğine bakıldığında genel anlamda sanat eğitimi, çocuğun çizgi evreleri, yaratıcılık gibi tekrar tekrar birçok kitapta ele alınan konuların ele alındığı görülmektedir. Kitabın içeriğini ve kaynakçayı incelediğimizde çoğunlukla resim-iş eğitimi ve çocuklara yönelik resim eğitimi üzerinde durulduğunu görmekteyiz. Bu genel başlık içerisinde konunun yeterince kapsayıcı olmadığının sinyallerini vermektedir. Başlık, sizi okuyucu olarak resim-iş eğitimi dışında sanat eğitiminin daha kapsamlı ele alması beklentisi içine sokmaktadır. Ancak içerik bu beklentiyi yeterince karşılamamaktadır.
3. 6. Terminoloji Kullanımı
Yazar, dipnot kullanmamıştır. Kitapta yazım hatalarına rastlanmıştır. Örneğin içindekiler kısmında sıralama ve yazım hataları bulunmaktadır. Onun dışında “Sanatın Öteki Derslere Göre Konumu” gibi bazı başlıklar bir kitap için yeterince özenli, düşünülmüş değildir. Kitapta kullanılan dil anlaşılır ancak bazı konulardaki anlatımlar tekrara düştüğü için yalınlıktan uzaktır. Bazı bölümlerde ise kullanılan dilin bilimsellikten uzak halk dili söylemlerine yakınlığı dikkat çeken noktalardandır. Parantez içi gösterimlerin fazlalığı ve sayı yoluyla sıralama ise dikkat çeken diğer teknik kısımdır.
3. 7. Kaynaklara Hâkimiyet ve Kaynakça Kullanımı
Yazar Dewey, Gagne, Gardner, Gombrich, İprişoğlu, Panofsky gibi birçok yazardan yaralanmıştır. Kaynakçanın ağırlıkla yabancı kaynaklardan oluşması, pek fazla Türkçe kaynağa yer verilmemesi ve gösterilen yabancı kaynakların neredeyse hepsinin çok eski tarihli kaynaklar olması dikkat çekmektedir. Yazar kaynak gösteriminde sayfa numaralarına yer vermemiştir. Ayrıca dipnot kullanımına yer verilmemiştir.
3. 8. Kitabın İlgili Alana Katkıları (Sonuç ve Değerlendirme)
“Sanatsal gelişmenin dışardan içeriye bir bilgilendirme, bir yaşantı zenginleştirme yolu ile değil, içeriden dışarıya çiçek açar gibi kendiliğinden gelişeceği inancı başta sanatın öğretimi olmak üzere bütün sorunları da kapsayan bir ana sorun olarak karşımıza çıkar.” “Sanatta öğrenme bir sürekliliğin sonucunda olur.”
Kitapta bu ve buna benzer açıklamalar yer almaktadır. Tabii ki kitap bazı bölümlerindeki kronolojik anlatımıyla alandaki öğrenciler, öğretmenler açısından bir kaynak teşkil etmektedir. Ancak sanat eğitimi kavramı tek boyutlu bir kavram değildir, olmamalıdır. Yazarın eğildiği noktalar resim-iş eğitimi programlarına katkı sağlayacaktır. Ancak kitap sanat eğitimi alanını tek bir branşla veya tek bir bakış açısıyla sınırlandırması sebebiyle bu alan için yetersiz kalmaktadır.
KAYNAKÇA
Artut, K. (2020). Sanat eğitimi kuramları ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Kırışoğlu, O. (2019). Sanatta eğitim. Görmek, anlamak, yaratmak. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Kırışoğlu, O. (2015). Looking into the future with hopeful eyes. Anadolu Journal of Educational Sciences International, Art Education Special Issue. 33-46.
Kırışoğlu, O. (1995). Ülkemizde Resim-İş Öğretmeni Yetiştirme Sorunları. Sanat Eğitiminin Geleceği. (Ed. İnci San). Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri.
Kırışoğlu, O. (1992). İlkokullarda dört ayrı program tipinde resim-iş dersinin konumu, önemi, işlevi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (8). 199-208.
https://kidega.com/yazar/olcay-tekin-kirisoglu-150226
