Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi

1. YAZARLAR HAKINDA BİLGİ

1. 1. Yrd. Doç. Dr. Ali Osman ALAKUŞ

 1961 yılında Diyarbakır’da doğdu. Lisans eğitimini Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi Bölümünde (1983), Yüksek Lisansını Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalında (1997) ve Doktorasını Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalında (2002) tamamladı. 1983-1994 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı farklı okullarda Resim öğretmenliği ve eğitim yöneticiliği yaptı. 2013 yılında GÖRSED Genel Başkanlığına seçilmiş olup, halen GÖRSED’in Ulusal ve Uluslararası birçok Panel ve Sergilerini organize etmektedir. 2004 yılından beri Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölüm Başkanlığının yanı sıra 2017 yılında atandığı ZG Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcılığı görevini de sürdürmektedir.

1. 2. Yrd. Doç. Dr. Abdullah AYAYDIN

1973 yılında Trabzon’da doğdu. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi Bölümü Grafik Ana sanat dalında lisans tamamladıktan sonra aynı alanda yüksek lisans ve doktora yaptı. Ankara’da resim-iş öğretmeni olarak görev yaptı. MEB hizmet içi eğitim kurslarına eğitim görevlisi olarak katıldı. Çeşitli dergilerde bilimsel makaleleri yayınlandı. Karma sergilere katıldı, ajanslarda grafik tasarımcı olarak çalıştı. İllüstrasyon ve karikatür çalışmaları yaptı. Kurucu üyesi olduğu Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği’nde iki yıl genel sekreterlik görevini yürüttü.
2002 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Güzel sanatlar Eğitimi Bölümü’ne araştırma görevlisi olarak atandı. 2007 yılında Yardımcı Doçent oldu. Halen bu üniversitede öğretim elemanı olarak görevine devam etmektedir.

1. 3. Doç. Dr. Melek GÖKAY YILMAZ

1968 yılında Konya’da doğdu. 1989 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi Bölümü’nden mezun oldu. Yüksek lisans ve doktora eğitimini Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Anabilim Dalı Resim-İş Eğitimi Bilim Dalı’nda tamamladı. Şu an Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görevini sürdürmektedir.

1. 4. Prof. Dr. Levent MERCİN

1968 yılında Adana’nın Ceyhan ilçesinde doğdu. 1987 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği Bölümüne girdi ve 1991 yılında mezun oldu. Gazi Üniversitesi’nden 2002 yılında yüksek lisans ve 2006 yılında da doktora derecelerini aldı. 2011 yılında Grafik Eğitimi alanında Doçent, 2018 yılında ise Profesörlük unvanı aldı. Ulusal ve Uluslararası sosyal sorumluluk projeleri, festival, sergi, çalıştay, workshop düzenledi ve ayrıca bu sanatsal etkinliklerin yürütücülüğünü yaptı. Toplam sayısı 24 olan UNESCO, UNICEF, EUROPEAN UNION, MEB, BAP ve Kalkınma Ajanslarının Projelerinde yürütücülük, eğitmen ve bir kısmında da uzman olarak görev aldı. DPÜ TV’nin kuruluş projesinin yürütücülüğünü yaptı. Mercin, halen 2019 yılında atandığı Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanlığı görevini yürütmektedir.

1. 5. Yrd. Doç. Serdar TUNA

1966 yılında Tavşanlı/Kütahya’da doğdu. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi bölümünü bitirdikten sonra Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi’nde araştırma görevlisi olarak atandı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Ana sanat Dalında Yüksek lisans ve sanatta yeterlilik eğitimini tamamladı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalında çalışmakta ve Anabilim Dalı Başkanlığı görevini yürütmektedir.

1. 6. Öğr. Gör. Dr. Didem ÜSTÜN VURAL

1969’da Sinop’da doğdu. 1990’da Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Resim İş Eğitimi Bölümünden I.’likle mezun oldu. 1992’de Gazi Üniversitesinde Yüksek Lisanını 1999’da Doktorasını tamamladı. 1999 yılından itibaren Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında Öğretim Görevlisi olarak görev yapmaktadır.

2. TAHLİL EDİLECEK ESER

2. 1. Kitabın Künyesi

Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi
Editörler: Ali Osman Alakuş – Levent Mercin
Dizgi-Grafik Tasarım: Gürsel Avcı
Kapak Tasarım: Ömer Zahid Kubat
Baskı: Tuna Matbaası
1. Baskı: Şubat 2009
Pegem Akademi Yayınları Ankara

2. 2. Kitabın Bölümleri

1. Bölüm: Sanat Nedir

Sanatın tanımını yapmak için birçok kaynaktan faydalanılmasına rağmen; sadece bu kaynaklardaki kişilerin görüşlerini aktarmak suretiyle ‘Sanat Nedir?’ sorusunu cevaplamaya çalışmışlar. Ancak bu konuda açık ve net bir tanım ortaya koyamamışlardır.

Halbuki bu hususta Prof. Dr. Tayfun AKKAYA’nın sanat tanımı hakkında yaptığı açık, net ve tatminkar tanımı sorunu halletmektedir.

“İnsan bilincinin yapısının, sırlarının ve gelişiminin doğrudan yansıdığı sanat: normal ve olabildiğince özgür koşullarda en derin çevresini ve kendini anlamasına hizmet eden; zengin bir hayal gücünden beslenen yaratıcılığa dayalı, hayati bir etkileşim ve iletişim aracıdır.”

2. Bölüm: Görsel Sanatlar Eğitimi

Bu bölümde birçok yetersiz ve konuyu anlaşılamaz hale getiren bilgiler verilmiştir. Bu nedenle Görsel Sanatlar Eğitimi ile ilgili kafa karıştırıcı, lüzumsuz bilgiler verilmek suretiyle bilgi kirliliği oluşturmuştur. Oysa bu konu hakkında bizlere yön vermesi ve yöntem önermesi açısından daha kapsamlı ve anlaşılır bilgiler vermesi gerekirdi.

Bu konu hakkında Prof. Dr. Tayfun AKKAYA’nın geliştirmiş olduğu ‘Disiplinler Arası Tematik ve Bağlamsal Sanat Eğitimi Yöntemi’ açık, anlaşılır ve net bilgiler içerdiğinden, bize bu konuda aradığımızı tam olarak vermektedir.

3.Bölüm: Sanat Eğitiminde Tarihsel Süreç

Tarihsel süreci iki genel alt başlık altında anlatmaya çalışarak; Dünya’da ve Türkiye’de Sanat Eğitimi şeklinde toplamışlardır. Bu durum hem tarihsel sürecin kavranmasını zorlaştırmış hem de geniş bir yelpazesi bulunan konu daraltılarak anlaşılması güçleştirmiştir.

4.Bölüm: Sanat Eğitiminin Gerekliliği ve İşlevi

Sanat eğitiminin gerekliliği konusunda çok genel bir anlatım yapılmış, detaya girilmediğinden yeterli bilgi verilmemiştir.

Halbuki bu konuda; bireysel, psikolojik, ekonomik, sosyolojik ve politik gereklilik gibi başlıklar altında daha detaylı bilgiler verilebilirdi.

5.Bölüm: Sanat ve Diğer Disiplinlerle İlişkisi

Bu konuda otuzdan fazla sanat bilimleri bulunmasına karşın bu bölümde, sadece birkaç alanla ilgili yüzeysel anlatım yapılmıştır. Bu durum ne sanatın diğer disiplinlerle ilişkisini tam olarak aktarmakta ne de yeterli seviyede faydalı bilgiler içermektedir.

6.Bölüm: Eğitsel Eleştiri

Elliot Eisner’in geliştirdiği eğitsel eleştiri modeli kısaca anlatılmıştır. Konu hakkında tatminkar bilgi verilmemiş ve detaya girilmemiştir.

7.Bölüm: Çok Alanlı Sanat Eğitimi Uygulamaları (ÇASEY)

Çok Alanlı Sanat Eğitimi Yöntemi dendiğinde hangi sanat alanlarını kastettiğini yazılması gerekir. Sadece sanat tarihi, estetik, eleştiri disiplinlerinden bahsedilirken, sanat antropolojisi, sanat sosyolojisi yada psikolojisi gibi alanlara hiç yer verilmemiş. Bu da yöntemin tamamen yanlış ve eksik anlatılmasına neden olmuştur.

Ayrıca ‘Sanat Eleştirisi Metodu’ şeklinde verilen yöntem yanlıştır. Burada verilen Edmund Burke Feldman’a ait ‘Pedagojik Sanat Eleştirisi Yöntemi’dir. Üstelik bilimsel etik gereği yöntemin kime ait olduğuna dair yapılması gereken atıf bulunmamaktadır.

Bu bölümde sanat kuramlarından bahsedilmesi ise başlıkla alakasız olduğundan ya bölüm başlığının değiştirilmesi yada bu konunun bu bölümden çıkartılması gerekirdi kanısındayım.

8.Bölüm: Düşünce Tarihi Temelinde Sanat Kuramları

Düşünce tarihi temelinden bahsedildiği için anlatımda felsefi düşünce kısmının daha detaylı olması konuyu daha ilginç kılabilirdi.

Sanat kuramları ile düşünce tarihi ilişkisinin birlikte verilmesi daha doğru olurdu. Önceki bölümde anlatılan sanat kuramlarının burada daha detaylı bir şekilde anlatılması gerekirdi.

9.Bölüm: Sanatın Görsel Dili

Tasarım ilkeleri ile ilgili olarak eksik ve yetersiz bilgiler verilmiştir. Buna göre nokta, çizgi, renk, leke, hacim, valör, oran, orantı, perspektif, ritim, uyum, doku, vurgu ve espas ilkelerinden sadece birkaçından yüzeysel olarak bahsedilmiştir.

10.Bölüm: Çocuğun Sanatsal (Grafiksel)Gelişim Basamakları

Gelişim basamaklarını ilk tanıtan otorite Jean Piaget’e ve yöntemine çok kısa yer verilmiştir. Ayrıca bölüm içindeki görseller net olmadığından anlaşımı zorlaştırmıştır.

11.Bölüm: Görsel Algı ve İmgelem Gücü

Algıdan bahseden birisinin psikolojiden bahsetmemesi imkansızdır. Ayrıca Gestalt Kuramını bir başlıkla geçiştirmiş; bu kısım psikolojinin konusu olduğundan tek başlıkla aktarılmaya çalışması konuyu ciddiye almadığı görüşünü doğurmaktadır.

12.Bölüm: Sanat Yoluyla Öğrenme ve Yaratıcılık

Sadece yaratıcılık ve süreçleri hakkında bilgiler aktarılmıştır. Bu doğrultuda başlığın ilk kısmının çıkarılması daha doğru olur. Zira sanat yoluyla öğrenme hakkında hiçbir bilgiye rastlanılmamıştır.

13.Bölüm: Yetenekli Çocukların Keşfi

Genel itibariyle konunun iyi anlatıldığı ve yeterli bilgi verildiği gözlemlenmiştir.

14.Bölüm: İlköğretimde Tasarım Eğitimi

Tasarım eğitimi grafik, tekstil, mimari ve geleneksel tasarımlar şeklinde sınırlandırılmıştır. Bu alanlar ile ilgili kapsamlı bir anlatım yapılmadığı ve daha fazla görsellerle desteklenmediği görülmüştür. Oysa bu şekilde bir anlatımla daha zengin bir bilgi kaynağı olmasını sağlayabilirdi.

15.Bölüm: Görsel Sanatlar Eğitimi ve Çoklu Zeka Kuramı

Kuramla ilgili bilgiler ve içeriğin düzeni bakımından başarılı ve yeterli bir değerlendirme yapılmış.

16.Bölüm: Öğrenme Ortamı Olarak Müzeler

Müze ve müzecilik ile ilgili bilgiler verilmiştir. Ancak müzelerin öğrenme ortamı olarak nasıl bir işlev yaptıkları ile ilgili hiçbir bilgilendirme bulunmamaktadır.

17.Bölüm: Müze Eğitimi

Müze eğitimi hakkında temel kaynaklardan yararlanılmamıştır. Aynı zamanda bu ile ilgili olarak öğretmenin rolüne çok az değinilmiştir.

Bütün bunların dışında eklerde yer alan çizelgelerin yardımcı olacağu kanaatindeyim.

18.Bölüm: Sanat Eserlerini Değerlendirme

Eser, dosya ve süreç odaklı değerlendirmelere örnek verirken bilişsel değerlendirme kısmına kısaca değinilmiş olup; değerlendirme kriterlerine yer verilmemiştir.

19.Bölüm: Sanatsal Çalışmaların Sergilenmesi

Bu hususta kısa ve yeterli bir bölüm oluşturulmuştur.

20.Bölüm: Sanatsal Uygulama: Desen ve Baskı Çalışmaları

Desen ile ilgili üstünkörü bilgiler verilmiştir. Görseller yeterli olmamakla birlikte konudan uzak ve net olmayan görseller de yer almaktadır.

Baskı ile ilgili çok daha az bilgi verilmiş. Baskı teknikleri hem eksik hem de yetersiz anlatılmıştır.

21.Bölüm: Sanatsal Uygulama Örnekleri

Bazı görseller net olmayıp; bu konu hakkında tatminkar ve doyurucu bilgiler bulunmamaktadır.

2. 3. Ön Söze Dair

Sanat eğitiminin önemi ve görsel sanatlar eğitiminin kapsamı üzerine bilgilendirici bir önsöz oluşturulmuş.

Uygulamalı öğretime yansıtılabilecek bir kaynak olduğu söylenerek okuyucunun ilgisi çekilmiştir. Kimlere kaynak olacağı üzerinde durularak hedef kitleyi belirlemiştir. Ancak eserin sanat alanı ile ilgili tüm bilgileri karşılamamakta olduğu belirtilmiştir.

2. 4. Konunun Ele Alınış Biçimi

Kitap yirmi bir bölümden oluşmaktadır. Bölümler yazarlar tarafından paylaşılarak ele alınmış olduğundan dağınık ve yetersiz bilgiler içermektedir.

Bu nedenle konu bütünlüğü bozulmuş, akıcı bir anlatımdan uzaklaşılmıştır.

2. 5. Kitabın Başlığı İçerikle Uyumlu Mudur?

Kitaptaki bölümler bir bütün olarak ele alındığında kitap isminin çok geniş kaldığı ve içeriği karşılamadığı görülmektedir.

2. 6. Terminoloji Kullanımı

Kitabın sonunda terimler için sözlüğe yer verilmiştir. Kitabın bazı bölümlerinde yazım hatalarına rastlanılmıştır. Ayrıca kitabın genelinde gereksiz italik yazılara fazlaca yer verildiği gözlenmiştir.

2. 7. Kaynaklara Hâkimiyet ve Kaynakça Kullanımı

Her bölümün sonunda kendi kaynakçası yer almaktadır. Birçok bölümde temel kaynaklardan yararlanılmadığı görülmüştür. Alıntılar cümle sonlarında parantez içinde yazılmış fakat sayfa numaraları belirtilmemiştir.

Önemli görülen birkaç yerde kaynak belirtilmemiş bu da etik açıda kabul edilemez bir durumdur.

2. 8. Yayın Evi Hakkında Bilgi ve Kitap Kapak Tasarımının Değerlendirilmesi

Kapak tasarımında çarpıcı renkler kullanılarak dikkat çekilmesi istenmişsede; tasarım odaklı bakıldığında doğru bir renk kullanımı olmadığı görülmektedir. Kitabın ismi karışıklık içerisinde kaldığından net görülememektedir. Ayrıca çocuksu bir hava verilerek kitabın ciddiyeti yeterli düzeyde vurgulanamamıştır.

Yayınevi genel olarak KPSS, YKS gibi sınav odaklı kitaplar çıkartmaktadır. Bununla birlikte eğitim alanı ile ilgili kitaplara da yer vermektedir. Fakat sanat ve sanat eğitimi alanlarında yayın yapmamaktadır.

2. 9. Kitabın İlgili Alana Katkıları (Sonuç ve Değerlendirme)

Kitap genel olarak sanat eğitimi ve görsel sanatlar öğretimi hakkında yeterli ve doyurucu bilgiler vermemektedir.

Bölümler arasında ki sıralanmada belli bir düzen ve sistematik bir yapı kullanılmamıştır. Bu da konu bütünlüğünün kaybolmasına sebep olmuştur.

Detay verilmesi gereken bölümlerde yeterli olarak detaya girilmezken; gereksiz bölümlerde aşırı detaya girilerek konuların anlaşılması zorlaştırılmıştır.

Sonuç olarak; ön sözde belirtilen hedef kitlesine hitap etmekten ve aydınlatmaktan uzak bir eser oluşturulduğu kanaatindeyim.